VEILIGHEID, GEZONDHEID EN KWALITEIT inzake spuitcabines

Ventilatie is cruciaal voor een spuitcabine. Om verf te verspuiten, moet de verf immers veel vloeibaarder zijn om de afstand tussen het pistool en het werkstuk te overbruggen. En ook de juiste filter is belangrijk voor een spuitcabine: enerzijds wordt de lucht die in de cabine komt gefilterd op stofdeeltjes door een plafondfilter, anderzijds wordt de lucht die naar buiten gaat gefilterd om ervoor te zorgen dat er geen verfdeeltjes in de ventilator terechtkomen en naar buiten gaan.

VENTILATIE

Waarom?

Ventilatie is cruciaal voor een spuitcabine. Om verf te verspuiten, moet de verf immers veel vloeibaarder zijn om de afstand tussen het pistool en het werkstuk te overbruggen dan bij, pakweg, rollen. Dat betekent ook dat er meer vluchtige verdunner (solvent) vrijkomt in de vorm van een wolk met nevel. Die is niet alleen schadelijk voor de gezondheid, maar ook uiterst explosief. Ventilatie is dus nodig om die wolk af te voeren, de operator te beschermen en om het explosief mengsel zodanig te verdunnen dat het niet meer explosief is.

De ventilatieprincipes

De spuitcabine kan op verschillende manieren geventileerd worden. Er zijn twee grote ventilatieprincipes: verticaal en horizontaal (of diagonaal). Bij verticale ventilatie wordt de lucht bovenaan ingeblazen en onderaan afgezogen via een roostervloer. Dat betekent dat onder de cabine een put in de grond moet zitten of dat je over een sokkel moet beschikken. Dit ventilatieprincipe wordt vooral toegepast om carrosserieën te spuiten, omdat de operator dan gemakkelijk rond het object kan bewegen – de luchtstroom komt immers van boven, dus hij spuit niet tegen de luchtstroom in. Dat is belangrijk, omdat je de carrosserie niet telkens kan draaien als je een andere kant wil beginnen te spuiten.

In de schrijnwerksector wordt verticale ventilatie nauwelijks gebruikt, omdat je een meubelstuk bijvoorbeeld wel kan ronddraaien, maar ook omdat er vaak met karren wordt rondgereden waarop de te spuiten stukken liggen. Een roostervloer is daarvoor, om het zacht uit te drukken, niet echt optimaal. Er wordt daarom bijna altijd voor horizontale ventilatie gekozen. Daarbij wordt de lucht vooraan in de cabine geblazen en gaat ze via één of meerdere afzuigwanden weer naar buiten.

Luchtsnelheid

Het is aangeraden de Europese normen voor luchtsnelheid te volgen. De vereiste luchtsnelheid verschilt per ventilatieprincipe. Wordt de spuitcabine verticaal geventileerd, dan moet de snelheid zeker 0,3 meter per seconde bedragen. Bij horizontale of diagonale ventilatie moet de luchtsnelheid iets hoger zijn. Dat zijn minimumsnelheden – er is in normale omstandigheden redelijk wat marge –, maar om het spuitpatroon niet te beïnvloeden, is het ook belangrijk dat de luchtsnelheid niet te hoog ligt. Veel hangt af van wat je precies spuit en welke verf je gebruikt.

Energieverbruik

Ook voor het energieverbruik is dat belangrijk. Horizontale of diagonale ventilatie heeft een kleiner debiet nodig dan verticale ventilatie, ook al zijn de afmetingen van de cabine dezelfde. Om nog meer energie te besparen detecteren bepaalde spuitcabines wanneer er geen perslucht verbruikt wordt, zodat de cabine in ‘recyclagemodus’ gezet kan worden. Simpel gesteld wordt dan bijvoorbeeld maar 15 procent verse lucht gebruikt, en wordt de rest van de lucht in de cabine hergebruikt.

Soorten ventilatoren

Om horizontaal of verticaal te kunnen ventileren, heb je uiteraard een ventilator nodig. Axiale ventilatoren worden haast nooit gebruikt voor spuitcabines, omdat ze te weinig kracht leveren en relatief veel lawaai maken. Centrifugale ventilatoren daarentegen zijn meer geschikt. Een dubbel aanzuigende centrifugale ventilator heeft een groter debiet en is zuiniger, stiller maar ook duurder dan zijn enkel aanzuigende evenknie. Daarnaast is er nog een onderscheid te maken tussen ventilatoren met voorovergebogen schoepen en die met achterovergebogen schoepen. Die laatste worden vooral gebruikt om druk op te bouwen, bijvoorbeeld voor ventilatie met een actieve koolfilter, maar maken meer lawaai en verbruiken meer stroom om hetzelfde debiet te leveren.

FILTERS

De juiste filter is cruciaal voor een spuitcabine: enerzijds wordt de lucht die in de cabine komt gefilterd op stofdeeltjes door een plafondfilter, anderzijds wordt de lucht die naar buiten gaat gefilterd om ervoor te zorgen dat er geen verfdeeltjes in de ventilator terechtkomen en naar buiten gaan. De vaste partikels blijven in de filter hangen en de explosieve damp gaat naar buiten, maar die is zodanig verdund dat ze eigenlijk niet meer explosief is. In de schrijnwerkerij wordt vaak gebruik gemaakt van een kartonnen filter en een paintstop filter. De eerste filter houdt de grote verfdelen tegen, de tweede maakt dat ook de kleinste delen niet naar buiten kunnen. Bij verticale ventilatie wordt er gebruik gemaakt van filtermatten in de spuitvloer. De goede werking van de filter is afhankelijk van de correcte opstelling van de cabine. Is de luchtsnelheid te hoog, dan zullen er toch verfdelen door de filter glippen. Is de luchtsnelheid te laag, dan komen de verfdelen te veel op het voorste deel van de filter terecht. De keuze voor een filter is dus afhankelijk van de gewenste toepassing.

ONDERHOUD

Onderhoud van een spuitcabine is, net zoals bij alle werktuigen, heel belangrijk. Gelukkig is het relatief eenvoudig en kan de schrijnwerker het meestal zelf uitvoeren. De kritische plaatsen voor onderhoud zijn de filters en de ventilatie. Op langere termijn kunnen er bijvoorbeeld rubbers versleten raken door de solventdampen. Filters moeten frequenter vervangen worden, al hangt die frequentie uiteraard af van de hoeveelheid en het type verf. Sommige firma’s werken met onderhoudscontracten, maar eenvoudige onderhoudstaken zoals een filter vervangen kan de schrijnwerker gerust zelf uitvoeren. Meestal geeft meetapparatuur aan wanneer dat moet gebeuren, maar de cabine zal ook de veiligheid activeren wanneer er te veel overdruk ontstaat als gevolg van een verstopte filter. De urenteller die op de meeste cabines zit, kan helpen om te weten wanneer de filter opnieuw vervangen moet worden. De ventilatiegroep moet, als de filters steeds tijdig vervangen worden, amper onderhouden worden. De brander die de aangezogen lucht opwarmt, moet jaarlijks of tweemaal per jaar onderhouden worden.